Taalbewustzijn, Letterkennis, Fonemisch bewustzijn, Fonologisch bewustzijn 3, Fonologisch bewustzijn 4, Fonologisch bewustzijn 14, Letters 3 

- korte omschrijving: boek met concrete activiteiten om kleuters te laten kennismaken met klanken en letters
- doelgroep: jongere kleuters, oudere kleuters, beginnende lezers
- context: buitenschoolse ondersteuning, school/klas
- groepsgrootte: kleine groep
- begeleiding: leraar, zorgleraar, logopedist
- duurtijd per keer: tussen 30 en 60 minuten 

1. vermelde doelstelling: wil het fonemisch bewustzijn stimuleren en het ontdekken van het alfabetisch principe; wil voorbereiden op spelling.

2. beschrijving:
- Er zijn 14 klankactiviteiten, 5 letteractiviteiten en 4 activiteiten waarbij klanken en letters gekoppeld worden.
- Activiteiten zijn opgebouwd volgens registreerbare doelen (Fonologisch bewustzijn 14) en zijn vooral bedoeld voor de kleine groep (Letters 3).
- Elke klankactiviteit verkent een structuur of taak (Fonologisch bewustzijn 3 en 4): gaande van klemtonen, klankgroepen en samenstellingen tot het horen, herkennen, benoemen en wisselen van klanken.
- In de letteractiviteiten verkennen kleuters eerst lettervormen. Vervolgens worden letters geordend volgens het alfabet of het toetsenbord. Letters worden benoemd met de alfabetnaam (bv. ‘bee’ voor b’). Ten slotte zoeken kleuters woorden met een specifieke letter.
- De laatste activiteiten leggen de koppeling tussen klanken en letters. Een naam wordt bijvoorbeeld in klanken verdeeld en bij elke klank wordt de letter genoemd en aangewezen (bv. jaap: we horen j - aa - p > we hebben nodig 1x letter j, 2x letter a, 1x letter p).
- Vervolgens worden andere klankzuivere woorden ‘verletterd’: ‘ik hoor … en dan gebruik ik letter …’.

3. (extra) suggesties bij gebruik:
- Gebruik de tips voor kleutervriendelijkheid, ondersteuning, vereenvoudiging en uitbreiding (Algemeen 3; Fonologisch bewustzijn 7).
- Vul aan met extra materialen en een speelse, betekenisvolle context (Fonologisch bewustzijn 11).
- Zoek een balans tussen kleuters te laten zoeken naar woorden en kenmerken en het stapsgewijs voordoen, aanbieden en ondersteunen (Algemeen 5; Fonologisch bewustzijn 5).
- Wees ervoor alert dat alfabetnamen verwarrend kunnen werken en dat het effectiever is om klanken en letters onmiddellijk, expliciet te koppelen (Fonologisch bewustzijn 2 en 6; Letters 2).
- De meeste kinderen, en zeker risicolezers, hebben meer tijd en uitdieping nodig bij de aangeboden stappen (Fonologisch bewustzijn 7).

4. besluit: een aanpak die klanken en letters eerst apart behandelt, terwijl de literatuur ervoor pleit om ze meteen te koppelen.

LEGENDE
Principes uit beschrijving:
- Fonologisch bewustzijn 3: Bied niet te veel verschillende fonologische taken tegelijk aan.
- Fonologisch bewustzijn 4: Warm op met grotere eenheden, zoals woorden, klankgroepen en rijm zodat kinderen gevoelig worden voor klanken. Werk intussen toe naar het fonemisch bewustzijn.
- Fonologisch bewustzijn 14: Blijf het niveau en de vooruitgang van de kinderen monitoren.
- Letters 3: Werk ook in kleine groep in je klas of praktijk.

Principes uit suggesties:
- Algemeen 3: Werk op een manier die bij kleuters past en die hen motiveert en aanspreekt.
- Algemeen 5: Laat veel voorbeeldgedrag zien en ondersteun naar een volgende stap.
- Fonologisch bewustzijn 2: Bied expliciet activiteiten aan die het fonologisch bewustzijn en de koppeling tussen klanken en letters stimuleren.
- Fonologisch bewustzijn 5: Je kan de moeilijkheidsgraad verder bepalen door keuze van de taak, de woordstructuur en de eigenschappen van de klanken.
- Fonologisch bewustzijn 6: Combineer werken aan fonemisch bewustzijn met een aanbod aan letters.
- Fonologisch bewustzijn 7: Stem de inhoud en de duurtijd van de fonologische interventie af op je doelen en op de kinderen zelf.
- Fonologisch bewustzijn 11: Creëer een betekenisvolle en motiverende context voor je activiteiten.
- Letters 2: Werk expliciet op het benoemen van de klank van een letter. 

paperback
84 p.
prijs: 21-50 euro