Fonemisch bewustzijn, Algemeen 5, Fonologisch bewustzijn 2, Fonologisch bewustzijn 5, Woordenschat 1 

- korte omschrijving: taalmethodiek om het klankbewustzijn, de luister- en de spreekvaardigheden van vierjarige kleuters te bevorderen
- doelgroep: jongere kleuters van de tweede kleuterklas
- context: klas, buitenschoolse ondersteuning
- groepsgrootte: 1-op-1, duo, kleine groep, grote groep
- begeleiding: leraar, zorgleraar, logopedist
- duurtijd per keer: tussen 15 en 30 minuten 

1. vermelde doelstelling: wil het klankbewustzijn, de luister- en de spreekvaardigheden van vierjarige kleuters stimuleren in functie van het voorbereidend lezen.

2. beschrijving:
- De methode omvat een handleiding, handpop en 12 klankpakketten die 5 tot 6 activiteitenfiches bevatten met bijbehorende prenten (in totaal 60 activiteiten). Met de activiteiten ontdekt de handpop ‘Kaatje Klank’ samen met de kleuters spelenderwijs de fonemen s, r, g, a, o en medeklinkerclusters met s, r, g.
- De focus ligt op het verkennen van de uitspraak van de focusklank – één per week – en het aangeven in welke woorden de kleuter deze klank hoort (Fonologisch bewustzijn 2). De focusklank wordt stapsgewijs geoefend op klank-, woord- en zinsniveau. Verder wordt rekening gehouden met de moeilijkheidsgraad in woordstructuur en klankeigenschappen en is herhaling ingebouwd (Fonologisch bewustzijn 5).
- Per klankpakket is er een ondersteunende fiche met info over de articulatie van de klank en over de werkvormen en met tips voor feedback en het opbouwen en afbouwen van ondersteuning (Algemeen 5).
- In functie van de woordenschatontwikkeling worden de gebruikte woorden in een context aangeboden, zijn ze voorzien van een definitie, en worden kansen gegeven om ze uit te beelden (Woordenschat 1)
- De methode is geen allesomvattende methode voor ontluikende geletterdheid maar biedt een wetenschappelijk onderbouwde aanvulling. Zie ook het artikel van Buntinx, J, Vandensande, A., Zink, I., Taelman, H., Van Severen, H. (2016) in Logopedie, pp. 37 – 54.

3. (extra) suggesties bij gebruik:
- Combineer het werken rond een focusklank met een expliciet aanbod van de overeenkomstige letter om ook codegerelateerde vaardigheden te versterken (Fonologisch bewustzijn 6, Letters 2).
- Gebruik de aanpak ook om ook andere focusklanken (/letters) aan te bieden en varieer daarbij met lange klinkers en tweetekenklanken zoals aa, ui, oe die vaak moeilijk zijn voor risicolezers.
- Stem je differentiatie af op de reacties van een kind (Fonologisch bewustzijn 5, 7 en 14).
- Werk in kleine groep met kleuters die extra ondersteuning nodig hebben (Algemeen 7, Fonologisch bewustzijn 9).
- Bied kleuters die het nog erg lastig vinden om een losse klank in woorden te horen, eerst grotere eenheden aan zoals klankgroepen (Fonologisch bewustzijn 4).
- Stimuleer ouders om ook thuis taalspelletjes te spelen (Fonologisch bewustzijn 15).

4. besluit: goed doordachte methodiek om klankbewustzijn en luistervaardigheid van jonge kleuters te stimuleren en te begeleiden.

LEGENDE
Principes uit beschrijving:
- Algemeen 5: Laat veel voorbeeldgedrag zien en ondersteun naar een volgende stap.
- Fonologisch bewustzijn 2: Bied expliciet activiteiten aan die het fonologisch bewustzijn en de koppeling tussen klanken en letters stimuleren.
- Fonologisch bewustzijn 5: Je kan de moeilijkheidsgraad verder bepalen door keuze van de taak, de woordstructuur en de eigenschappen van de klanken.
- Woordenschat 1: Werk zowel impliciet als expliciet aan woordenschat.

Principes uit suggesties:
- Algemeen 7: Werk in kleine groep of individueel met kinderen die extra ondersteuning nodig hebben.
- Fonologisch bewustzijn 4: Warm op met grotere eenheden, zoals woorden, klankgroepen en rijm zodat kinderen gevoelig worden voor klanken. Werk intussen toe naar het fonemisch bewustzijn.
- Fonologisch bewustzijn 5: Je kan de moeilijkheidsgraad verder bepalen door keuze van de taak, de woordstructuur en de eigenschappen van de klanken.
- Fonologisch bewustzijn 6: Combineer werken aan fonemisch bewustzijn met een aanbod aan letters.
- Fonologisch bewustzijn 7: Stem de inhoud en de duurtijd van de fonologische interventie af op je doelen en op de kinderen zelf
- Fonologisch bewustzijn 9: Werk bij risicoleerlingen ook in kleine groep
- Fonologisch bewustzijn 14: Blijf het niveau en de vooruitgang van de kinderen monitoren
- Fonologisch bewustzijn 15: Stimuleer ouders om thuis ook bewust aandacht te schenken aan klanken en letters en rijm- en klankspelletjes te spelen
- Letters 2: Werk expliciet op het benoemen van de klank van een letter. 

handleiding en lesmaterialen
prijs: 200 - 300 euro