Taalbewustzijn, Fonologisch bewustzijn 11 

- korte omschrijving: spelvormen om de taalvaardigheden van kleuters te oefenen (rijmen, samenstellingen, categoriseren, klankgroepen)
- doelgroep: 2-6 jaar
- context: school/klas, buitenschoolse ondersteuning
- groepsgrootte: duo, kleine groep
- begeleiding: leraar, zorgleraar, logopedist
- duurtijd per keer: tussen 15 en 20 minuten 

1. vermelde doelstelling: wil de taalvaardigheden van kleuters oefenen door te rijmen, samengestelde woorden te maken, te zoeken naar woorden met dezelfde beginletter en door het splitsen van woorden in woordstukken.

2. beschrijving:
- Speldoos om taalbewustzijn en fonologisch bewustzijn te stimuleren (Fonologisch bewustzijn 11) bestaande uit spelmateriaal, 4 sets van 25 opdrachtkaarten en een oplossingenboekje.
- Afhankelijk van de groep en de vaardigheden die je wil oefenen, kun je kiezen voor één van de drie spelvormen (individueel, competitie-element, coöperatief spel) en een of meerdere van de 4 sets: beginfoneem categoriseren; verdelen in klankgroepen (“lettergrepen”); nieuw samengesteld woord maken; rijmwoorden bepalen.
- Met een wasknijper controleren de kinderen of het antwoord correct is (de kleur op de achterkant van de kaart is dezelfde dan de kleur op de voorkant).

3. (extra) suggesties bij gebruik:
- Zet deze spellen in om na een expliciet speels aanbod met veel voordoen en samendoen (Fonologisch bewustzijn 2) op een andere manier te spelen met bredere lagen van taalbewustzijn.
- Houd rekening met een opbouw in moeilijkheidsgraad (Fonologisch bewustzijn 5). Bv. woorden zoeken met eenzelfde beginfoneem is op sommige kaarten veel uitdagender dan andere en voor risicolezers mogelijk een struikelblok (bv. een ploffer zoals p of een cluster vooraan is moeilijker ). Verruim je kennis over hoe klankeigenschappen en woordstructuren de moeilijkheidsgraad beïnvloeden (Fonologisch bewustzijn 1) en begeleid risicolezers stapsgewijs.
- Doe ook voor tijdens het spel en zeg de woorden rustig en duidelijk. Vraag dit eerst mee te doen en dan pas samen, bv.: “Kaas. Luister en vergelijk. K - kaas. Ik hoor ‘k’ in ‘kaas’. Kip. K-kip. Ja, ik hoor ook k in kip” (Algemeen 5).
- Focus bij het verdelen van woorden in klankgroepen niet op lettergrepen maar op klankgroepen. Dus niet, zoals aangegeven: ‘ap-pel’ maar ‘a-ppel’ om later misverstanden bij spelling te voorkomen.
- Bouw intussen met andere activiteiten ook op naar fonemisch bewustzijn waarin de kinderen leren om losse klanken in woorden te horen (Fonologisch bewustzijn 4).

4. besluit: leuke variant om na een expliciet aanbod, taalbewustzijn op te pakken in spel; houd wel rekening met de moeilijkheidsgraad van woorden.

LEGENDE
Principes uit beschrijving:
- Fonologisch bewustzijn 11: Creëer een betekenisvolle en motiverende context voor je activiteiten.

Principes uit suggesties:
- Algemeen 5: Laat veel voorbeeldgedrag zien en ondersteun naar een volgende stap.
- Fonologisch bewustzijn 1: Zorg dat je zelf een goed inzicht hebt in de ontwikkeling van het fonologisch bewustzijn.
- Fonologisch bewustzijn 2: Bied expliciet activiteiten aan die het fonologisch bewustzijn en de koppeling tussen klanken en letters stimuleren.
- Fonologisch bewustzijn 4: Warm op met grotere eenheden, zoals woorden, klankgroepen en rijm zodat kinderen gevoelig worden voor klanken. Werk intussen toe naar het fonemisch bewustzijn.
- Fonologisch bewustzijn 5: Je kan de moeilijkheidsgraad verder bepalen door keuze van de taak, de woordstructuur en de eigenschappen van de klanken. 

speldoos met spelbord, scoreborden, 32 muntjes, 4 sets van 25 opdrachtkaarten, 1 dobbelsteen, 4 pionnen, 1 knijper, oplossingenboekje
prijs: 51-75 euro